Arangkada for May 1, 2007

        BANTAY LANG SILA

 

        Atubangan sa kahadlok sa nagpakabanang mga Sugbuanon nga mapahilom na sa kahawod ni Gobernador Gwen Garcia ug sa iyang pamilya ang Visayas Ombudsman ug ang mga kahugpongan nga naningil sa matinud-anong subay sa gasto sa pagtukod sa Cebu International Convention Center, dunay pipila ka makadasig nga mga tilimad-on nga ang Malakanyang mahimong di mobaraw sa makiangayong pakisusi sa gipasangil nga kahiwian sa CICC:

·         Nangiyugpos lang ang palasyo sa pagkasuspenso sa mga alyado sa administrasyon sa overpricing sa decorative ug street lamps nga gigamit sa niaging 12 ^th Asean Summit; ug

·         Ang wa pagpakita ni Pres. Arroyo sa rally sa Team Unity sud sa Mandaue City Sports Complex, nga gidan-agan sa mahalong mga suga sa summit, gihulagway sa usa ka tinubdan nga pagpalayo sa presidente gikan sa eskandalo (si Mandaue City Councilor Carlo Fortuna nitataw hinuon nga naglain lang ang ginhawaan sa presidente).

-o0o-

        Kon si Gobernador Garcia maoy pabut-on, pinasikad sa iyang mga lakang sa niaging mga adlaw, maklaro nga mao ni ang gusto niyang mahitabo sa kontrobersiya sa CICC:

·         Unya na maka-komentaryo ang Sugbuanong mga magbubuhis, labi nang iyang giisip nga iresponsableng mga sakop sa media ug ubang hut-ong sa katilingban, kon mahuman nang iyang gisaad nga accounting karong Huwebes;

·         Siya ray nahibawo, ug busa siya ray magbuot, unsay makiangayon nga komentaryo, kay way arang niya kinsay sunod niyang ikiha, unsay mga kasong iyang ipasaka ug asang korteha niya isang-at ang iyang mga demanda;

·         May katungod siya sa pagpili, ug busa siya ra say magbuot, kinsay mo-imbestigar sa mga pasangil sa kahiwian batok niya ug unsa kapaspas ang dagan sa imbestigasyon, kon mahimo unya na lihukon ang tanang kaso human sa eleksiyon sa Mayo 14; ug

·         Kon manubag ang mga imbestigador sa mga pangutana sa media, labi na kon moingon nga "Nakabantay na sila," bantay lang sila sa iyang dako ug lapad nga gahom kay mahimo niya silang pahilumon ug ipaubos pa gyod sa preventive suspension.

-o0o-

        Niang mosunod nga mahinungdanong mga leksiyon nga angayng makat-onan sa tanang hingtungdan ning mga eskandalo sa summit:

·         Sa sunod higayon, di na nato gamiton ang "Gugma sa Usa ug Nagkahiusang Sugbo" pag-awhag sa mga Sugbuanon paglingiw sa napanid-ang kahiwian sa pagpatuman sa binilyon ka pesos nga mga proyekto sa kagamhanan;

·         Ang lokal nga mga opisyal di na magpataka og pirma sa program of works and estimate (POWE) bahala nag hudlaton sa ilang kadagkoan o baiiran og kadugo sa mga politiko;

·         Ang Visayas Ombudsman mopugong dayon sa pagbayad sa anomalusong mga proyekto sa way daghang sulti atubangan sa mga sakop sa media; ug

·         Kon di kang kaharung og binaboy nga kasaba, ayaw na lang patugatuga pagpangayog subay giunsa paggasto ang imong buhis.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for April 30, 2007

       PAHILUMON ANG SUGBO?

 

       Nagtinguha ba si Gobernador Gwen Garcia pagpahilom sa mga Sugbuanon?  Mangahas ba siya pagpitlok sa tingog sa mga magbubuhis nga naningil giunsa niya paggasto ang ilang kuwarta sa pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC)?  Di ba mas makaayo kon iyang tumanon ang makiangayong awhag sa katawhan nga maoy iyang gipangayoan og lab-as nga mandato sa eleksiyon sunod buwan?

        Bisan unsa pa kakumbinsido si Garcia sa iyang kahawod dinhi sa Sugbo, di mahitabong mahudlat ug mapaduko niya ang tanang Sugbuanon.  Maong wa siyay laing mahimo gawas sa paghatag og matinud-anong subay napuslan ba gyod ang buhis nga ilang siningtan ug hinagoan.

-o0o-

        Ang iyang pagpahunong ni Acting Deputy Ombudsman Virginia Palanca-Santiago sa pagsusi sa pasangil sa overpricing sa CICC di makatabang sa iyang pangangkon nga wa siyay gitagoan sa mga transaksiyon sa Kapitolyo.  Ang pagpasaka niya sa mga kasong kriminal ug administratiba batok ni Santiago makadugang lang sa sibaw nga pagduda nga nahadlok siya unsay mahibaw-an sa mga imbestigador kon makabasa na sa mga dokumento sa CICC.

        Mao ba ni ganti nga madawat ni Santiago human sa iyang malampusong pagbaraw sa overpriced nga decorative lamps sa Asean Summit?  Isip usa sa tigpasiugda sa summit, nga gikahadlokang gikabay-an sa mga kukhan, di ba angay unta siyang magpasalamat nga gisusi na kinsay mga responsable sa kahiwian?  Nganong mora man hinuon siya og gilubatlubatan?

-o0o-

        Si Santiago wa pa matudlo sa iyang gihuptang katungdanan.  Usa lang siya sa mga aplikante sa buhatan nga nabakante sa pagkasakit ni kanhi deputy ombudsman Primo Miro.  Mahimo nilang tangtangon si Santiago bisan unsang orasa.  Kon mangiyugpos lang ang mga Sugbuanon nga hasion ug gawongan siya.

        Kitang tanan saksi sa kakugi, katakos ug kaligdong ni Santiago.  Ubos sa iyang pagduma, abtik nga naatiman sa Ombudsman ang mga eskandalo di lang sa deco lamps kon dili apil na sa Mactan-Cebu International Airport Authority (MCIAA), Cebu Port Authority (CPA) ug daghan pang uban.  Mosugot ba lang tang patiran si Santiago sa mga politiko nga nahulga sa iyang katarung ug kaisog?

-o0o-

        Sa di pa siya makabuylo sa pagpahilom sa tanang giisip nga babag sa iyang agianan, hinaot nga ang gobernadora moggahin og higayon pagtuon sa kasaysayan sa Sugbo.  Hinaot nga ang iyang mga ginikanan makapahinumdom niya nga napakyas ang nangaging mga pagsuway pagpahilom sa mga Sugbuanon:

·         Napakyas si Ferdinand Magellan ug ang iyang langyawng kasundalohan;

·         Wa kaugpo ang mga bunguton ug dos-por-dos sa mga Cuenco; ug

·         Napukan bisan ang bangis nga diktadura ni Ferdinand Marcos.

Hinaot nga sa di pa uwahi ang tanan makaamgo si Garcia nga di siya rayna, kon dili suluguon lang, sa mga Sugbuanon.  Ug nga ang mga magbubuhis iyang mga agawon—di mga saop.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

April 29, 2007

       GLORIA PATIWASON?

 

       Si kanhi senador John Osmena nitubag sa labing unang higayon sa mga huhungihong nga ang kasong kriminal batok sa iyang anak, si kanhi bise gobernador John-John Osmena, kinsa gilambigit sa kontrabandong pseudoephedrine, gihanig nang daan aron kagawongan siya sa Malakanyang kon moabot sa Senado ang articles of impeachment nga karon pa lang gihulga na sa oposisyon nga banhawon human sa eleksiyon sa Mayo 14.

Matod ni Osmena iyang gipasabot silang kanhi presidente Joseph Estrada ug Makati City Mayor Jejormar Binay nga mahimong di siya mopaluyo sa impeachment ni Pres. Arroyo.  Nipasabot siya nga ang pagpatiwas lang ni Arroyo sa iyang termino ang makatino nga makiangayon ang eleksiyon sa 2010.  Kay kon ma-impeach si Arroyo, nipuno siya, si Bise Pres. Noli de Castro ang mamahimong incumbent ug kuyawng masubli ang lapad nga tikas sa 2004.

-o0o-

        Apan kinahanglan una siyang makabalik sa Senado.  Nga di mahitabo kon tuohan ang labing uwahing surveys.  Wa na tulisoka ni Osmena ang surveys nga gimaniobra aron pagbugnaw sa katawhan pagpili niya ug ubang kandidato nga gikontrahan sa mga tigpasiugda.  Apan gisalikway niyang hubad nga supak ang mga botante sa iyang paggisi sa kopya sa VAT law sa iyang TV spots ug nisaad pagsubli ini atol sa ilang miting de avance.

        Matod ni Osmena di paigo ang iyang base sa Sugbo ug Kabisay-an pagpadaog niya.  Sa mosunod nga mga adlaw, mabati sa mga estasyon sa radyo sa Metro Manila, Luzon ug Mindanao (nitug-an siya nga si Senador Serge Osmena, campaign manager sa oposisyon, maoy naproblema asa kuhaon ang minilyon ka pesos nga gikinahanglan sa pagpamalit og oras sa radyo) ang endorsement ni Erap niya.  Mas hinay nang lihok ni Osmena (iyang gihangyo ang TV reporters nga di na siya kuhaan og footage gikan sa kilid kay maklaro ang dagko niyang eye bags ug kinahanglan na siyang mag-stripe aron mobata sa telebisyon ug mailhan sa mga botante sa ilang rallies) apan wa siya pakita og kahasol sa kahigayonan nga hingpit nang matapos ang iyang pamolitika kon mahiagom sa ikaduhang sunudsunod nga kapildehan sunod buwan.

-o0o-

        Hinunoa, wa maibani ang iyang naandang hait nga mga pamahayag batok sa iyang mga kaatbang ug bisan sa iyang kaubanan:

·         Ang Team Unity nangopya sa gipasiugdahan sa oposisyon nga buwag-buwag nga kampanya inay sa naandang gastuso kaayong proclamation rallies;

·         Yapha-Martinez ang modaog sa Kapitolyo tungod sa dagkong mayoriya nga ilang makuha sa ikatulo, ikaupat ug ikaunom nga distrito;

·         Si Jonas Cortes ang modaog si Mandaue ug si Ading Seno, di si Jonkie Ouano, ang magsunod niya; ug

·         Gibasol niya si Atan Guardo sa sa kaapiki sa ilang stage ug kaggamay sa nanambong sa ilang rally sa Tisa niadtong Huwebes sa gabii.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for April 28, 2007

        GANAHAN OG BUAK

 

        Ang pagbuak-buak ni Gobernador Gwen Garcia ug sa ubang mga tigpasiugda sa mga kontrata pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC) ngadto sa nagkalainlaing mga kontrata mahimong nakalapas sa Government Procurement Act ( R.A. 9184).  Matod ni Crisologo Saavedra, nga pormal nang niawhag sa Visayas Ombudsman pagsuspenso ni Garcia ug ubang mga opisyal sa Kapitolyo, ang pagbahin-bahin ni Garcia sa mga transaksiyon ngadto sa 17 ka kontrata nga gibahinbahin sa 20 ka kontraktor klarong gitumong paglihay panginahanglan sa subasta.

        Ang gidili sa R.A. 9184 mao ang "splitting of contracts which exceed produral limits and competitive bidding."  Ang krimen nagtangag sa silot nga pagkabilanggo gikan sa unom ngadto sa 15 ka tuig.   Ang sad-an nga mga opisyal sa kagamhanan mahiagom sab og kasamtangang pagdili sa paghupot og mga katungdanan sa kagamhanan.  Samtang ang kakonsabong pribadong mga indibiduwal mahiagom og samang priso ug hingpit nga pagdili sa pagsud sa bisan unsang transaksiyon sa kagamhanan.

-o0o-

        Sa iyang pagtambong sa "Arangkada" sa DYAB Abante Bisaya, si Saavedra nitumbok sa pagbuak-buak sa mga kontrata sa civil works sa CICC nga maoy labing klarong ebidensiya sa pagpanglaktod nilang Garcia ug kaubanan sa gitakda sa R.A. 9184 nga batakang panginahanglan sa subasta sa mahinungdanong mga transaksiyon sa kagamhanan:

·         Ang sub-structure ug super-structure gibutangan og mga presyo nga managsama hangtod sa kataposang usa ka dako (P59,611, 997.92) bisan kon imposible ning mahitabo kay ang super-structure, nga mao ang kinatibuk-ang building ibabaw sa yuta, mas mahal man gyod kay sa sub-structure nga gilubong sa yuta; ug

·         Ang structural steel nga maoy gigamit, ug busa angay gyod unta nga himuong kabahin sa mga kontrata, sa sub-structure ug super-structure gibuwag pa gyod og duha ka kontrata, ang una balor og P200 milyones ug ang ikaduha P107 milyones, nga pulos nakuha sa WT Construction.

-o0o-

        Samtang ang competitive bidding giila sa R.A. 9184 nga maoy labing makiangayon nga paagi pagkuha og kahimanan o serbisyo alang sa kagamhanan, kay mahimong kasalmotan sa tanang nagtinguha sa pag-apil ug busa makatino sa labing ubos nga presyo ug labing maayong kalidad, gitugotan sab ang mosunod nga alternatibong mga paagi:

·         Limited Source Bidding:  Direktang pagdapit sa napili nang daan nga suppliers o consultants apan maggamit lang alang sa pinili nga mga produkto o consulting services;

·         Direct Contracting:  Ang supplier pabungaton lang sa iyang presyo apan kinahanglang siya ray bugtong tinubdan sa produkto;

·         Repeat Order:  Pagkuha og kahimanan gikan sa nakadaog sa nag-una nga samang subasta apan kinahanglang di mosangpot sa gidili nga "splitting of contracts;"

·         Shopping:  Pagpangayo sa presyo sa nailhan ug takos nga suppliers apan kinahanglang duna unay motumaw nga dinaliang panginahanglan; ug

·         Negotiated Procurement:  Direktang pakigsabot sa supplier human sa duha ka pakyas nga subasta.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for April 27, 2007

       HALIN SA PASALIG

 

       Usa sa labing dako og nakuwarta sa pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC) mao ang WT Construction.  Kay, pinasikad sa pasiunang subay sa gasto sa kontrobersiyal nga proyekto, salamat sa ligdong nga mga kawani ug mga opisyal sa Kapitolyo nga nihatag nako og kopya, ang WT nakakuha sa 82% sa P515 milyones nga giggahin sa Cebu Provincial Board.  Nasipong sa WT ang mosunod nga labing dagkong mga transaksiyon:

·        Sub-structure:  P59,611, 997.92;

·        Super-structure:  P59,611, 997.92;

·        Structural steel:  P200,000,000.00; ug

·        Dugang structural steel:  P107,008,083.05.

Kon masudlan og daghang zero ang imong calculator,

nanghinaot kong nakapangupot ka ug wa mahagbong sa imong lingkoranan pagkahibawo nga P4 26,232,079.00 ang nakuha sa WT.  Usa sa naglaway sa dako nilang kita mao ang kadagkoan sa Bureau of Internal Revenue (BIR) nga wa kapugong sa ilang kaugalingon sa pagpangayo og kopya sa among nahuptang dokumento.

-o0o-

       Kapanalipdan hinuon sa WT ang nagbuntaog nilang grasya pinaagi sa pagtumbok sa kadako ug kadinalian sa ilang pagtukod sa CICC.   Apan ang pipila ka mga eksperto sa konstruksiyon nga nakadungog sa akong pagbasa sa listahan sa gasto sa CICC atol sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya gahapon sa buntag nipadayag sa mosunod nga mga kahibung:

·        Nganong managsama man ang gasto hangtod sa kataposang usa ka dako (P59,611, 997.92) sa sub-structure ug super-structure?;

·        Nganong gawas sa P119 milyones nga gasto sa civil works (sub-structure ug super-structure), niggasto pa man ang Kapitolyo og laing P307 milyones alang sa structural steel?; ug

·        Nganong duha man ka hugna ang pagkompra sa structural steel—ang una nga balor og P200 milyones gimarkahan og "paid with variation order" samtang ang ikaduha nga balor ug P107 milyones gimarkahan og "documents for processing"?

-o0o-

       Usa sa posibleng mga hinungdan nganong nagdumili pa si Gobernador Gwen Garcia paghatag og accounting sa kinatibuk-ang gasto sa CICC mao ang nalista sa samang mga dokumento nga mga transaksiyon nga wa pay purchase orders ug ubang mga dokumento.  Usa ka sinuwat sa kamot nga kasayuran sa usa sa mga dokumento nagbutyag nga ang "billing without documents" mokabat og P261 milyones.

       Hinaot nga nauwahi lang ang paghikay sa mga dokumento tungod sa kalinga sa gobernadora ug sa iyang mga sinaligan ug di tungod sa gipasangil ni Crisologo Saavedra nga pagsud sa Kapitolyo og mga transaksiyon bisan way subasta ni kontrata.

-o0o-

May mga suppliers sa CICC nga gikatahong nahugno dihang gipahibawo sa kadagkoan sa lalawigan nga di silang kakobra bisan usa ka dako kay way bisan usa ka papel nga magmatuod sa ilang mga transaksiyon.

Wa nay naminaw sa ilang katin-awan nga napugos sila paghatod sa ilang mga produkto ug paghatag sa ilang serbisyo bisan way kontrata tungod sa pasalig nga ang ilang gihimo tungod ug alang sa ilang gugma sa " usa ug nagkahiusang Sugbo."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for April 26, 2007

        KUWENTADA SA CICC 

 

        Kon pasikaran ang dokumento nga gihatod sa among sibyaanan sa DYAB Abante Bisaya sa usa ka kasaligang tinubdan, nga klarong wa kapaabot kanus-a ganahan si Gobernador Gwen Garcia nga mohatag sa dugay nang gisaad nga kuwentada sa gasto sa pagtukod sa Cebu International Convention Center, nalapas gyod diay ang gigahin sa Cebu Provincial Board nga P515 milyones.   Ang pasiunang listahan sa kahimanan ug serbisyo paghingpit sa CICC nagbutyag nga P537,613,905.89 ang kinatibuk-ang gasto sa kontrobersiyal nga proyekto.

        Ang listahan nga ako karong gihuptan nagbutyag sab nga duna pay minilyon ka pesos nga napaggawas na sa mga kontraktor ug suppliers nga wa pa kabayri sa Kapitolyo.  Nga mahimong naapil sa mga trabaho nga gisubli pa karon nilang Project Manager Ernesto Viernes, Provincial Engineer Eulogio Pelayre ug kaubanan.   Apil sa gilista nga susihunon pa, apan nabayran na, mao ang P107 milyones nga balor sa nabantog nga structural steel sa CICC (gikan sa orihinal nga gahin nga P200 milyones) nga gipaningil sa WT Construction.

-o0o-

        Niang labing dagkong mga kontrata sa CICC nga, inay hiusahon alang sa mas hapsay ug mas sayon nga pagpatuman, gibuak-buak ni Gobernador Garcia:

·         Civil Works (WT Construction):  P119,223,995.84;

·         Aircon (Trane Philippines):  P26,548, 230.00;

·         Consultant (Manuel Guanzon):  P16,800,000.00;

·         Aircon Ducting (NH International Const. Dev.):   P15,203,474.62;

·         Generator (Kilton Motors Corp.):  P12,590,000.00;

·         Glass Works (Kima Glass Supply Co. Inc.):   P8,300,000.00;

·         Carpeting (Showcase Carpet):  P7,928,502.50;

·         Metal Cladding (Diamond Interior Ind. Corp.):   P7,560,000.00;

·         Elevators and Escalators (KPI Elevators Inc.):   P7,270,140.00;

·         CCTV/Public Address (California Electronics):   P3,336,723.00;

·         Fire Protection (Jerecon Enterprises):   P3,686,778.88;

·         Landscaping (Gertrudes Plaza):  P877,890.00;

·         IMC Enclosure (Malabuyoc, Robins, Bionic, Atlantic):   P575,450.70;

·         Electrical (Ace, B.T., Signal, Bionic):   P396,154.80; ug

·         Painting (Anthony, Robins, Federal):  208,287.50.

-o0o-

        Karon nga nakakuha na ta og listahan sa tanang kontraktor ug suppliers sa CICC, hatagan nako og kopya ini ang Visayas Ombudsman karong adlawa, hinaot nga matarung na pagsusi sa mga imbestigador ang mosunod:

·         Gisubasta ba gyod ang mga transaksiyon o gisabutsabot na lang;

·         Tukma bang presyo sa materyales ug kahimanan, o mas dako kay sa presyo sa merkado, o mas ubos kon tuohan ang pangangkon ni Guanzon nga giluok ni Garcia ang presyo nga gibungat sa mga kontraktor?; ug

·         Kon mao ning hagbay ra diayng nahimo ang kuwentada sa gasto sa pagtukod sa CICC, kay kon wa pa nganong nahatagan na man mi og kopya sa labihang daghanang mga dokumento nga gitipigan sa Kapitolyo, nganong hangtod karon nagdumili man si Garcia pagpaggawas ini ngadto sa Ombudsman ug, labaw sa tanan, sa Sugbuanong mga magbubuhis?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for April 25, 2007

        PUNTIL NI GWEN

 

        Kon ang iyang mga alyado sa Cebu Provincial Board maoy matuman, si Gobernador Gwen Garcia makakuha bisan pilay iyang pangayuon nga dugang gahin alang sa dugang gasto sa pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC).   Way bisan usa nila nga mobaraw bisan matinuod pang kahadlok nga, sukwahi sa pangangkon sa mga turutot ni Garcia nga nilampos siya "pagluok" sa presyo nga gibungat sa mga kontraktor, nilapas na sa gahin nga P515 milyones (nga pinatongan nang daan sa orihinal nga gahin nga P250 milyones) ang aktuwal nga naggasto paghuman sa CICC.

        Sa ato pa, di tang kapaabot sa atong mga magbabalaod sa Kapitolyo nga maoy mobarug alang sa Sugbuanong mga magbubuhis pagsusi nganong niburot na pag-ayong gasto sa CICC.  Matod ni Cebu Provincial Board Member Juan Bolo nitanyag man gani ang ilang presiding officer, si Bise Gobernador Gregorio Sanchez, paggahin og mas dakong kantidad—P850 milyones—aron nga di na magbalikbalik si Garcia pagpangayo og dugang gahin kon kuwangon ang nahauna nilang mga banabana.

-o0o-

        Si Bolo nipasabot sa DYAB Abante Bisaya nga nakapasar sila og ordinansa nga nagtugot ni Garcia pagtapak sa bisan unsang kakuwangan sa pondo sa usa ka proyekto gikan sa sobrang gahin sa ubang mga proyekto.   Gitumong ni, nipuno siya, aron nga paspas ug hapsay ang pagpatuman sa mahinungdanon ug dinaliang mga proyekto sa lalawigan.

        Unsa man diay kaligdong ang mga banabana sa gastuhon sa mga proyekto sa Kapitolyo, nga maoy gipasikaran sa pagsubasta sa maong mga proyekto, kon mora lang silang nag-inat-inat og lastiko sa paghapak-hapak sa kuwarta gikan sa usa ka proyekto ngadto sa lain?   Labi na nga ang gobernadora ra diay ang magbuot-buot, di na gani diay siya kinahanglang mananghid sa provincial board?  Di ba dako ra kaayo ang gitugotan nilang tentasyon sa pag-abuso?

Nitataw si Bolo nga di kalikayan ang pagkasayop bisan sa labing tukma nga mga banabana sa mga inhinyero sa Kapitolyo tungod sa kanunayng pag-usab-usab sa presyo sa mga kahimanan sa mga proyekto.   Ug kon di nila hatagan og gahom si Garcia paglikay sa kalangay, mahimong mahiagom ang Kapitolyo sa mas dagko pang galastohan.

-o0o-

        Nipasalig hinuon si Bolo nga di sila hingpit na lang sang magpakabuta ug magpakabungol kon mabisto nga niabuso na si Garcia.  Matod niya kutob lang sa 10% nga patong sa giaprobahan nilang gahin ang mapuno ni Garcia.   Kon mas dako na, kinahanglan na siyang mangayo og supplemental budget.

        Kon tinuod ang pagduda ni Crisologo Saavedra nga niabot nag dul-an sa P1 bilyon ang gasto sa CICC, mapugos si Garcia pagbalik sa board.  Apan wa siyay kabalak-an.   Matod ni Bolo wa silay plano pagsusi sa CICC.  Gitambagan niyang mga Sugbuanon pagpaabot na lang sa report sa Commission on Audit (COA).  Sunod tuig.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for April 24, 2007

        SUBAY SA UMANG

 

        Nakadawat ko og suwat gikan ni Cebu Provincial Accountant Marieto M. Ypil nga nagpasabot nga wa niya lalisa ang pangangkon ni Gobernador Gwen Garcia nga giandam nang mga dokumento alang sa subay sa kinatibuk-ang gasto sa pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC).   Matod ni Ypil nga ang pagluwat sa kuwarta, nga dunay mga dokumento ang iyang buhatan, kabahin lang sa kinatibuk-an nga pangandam sa accounting sa CICC.

        Nitataw si Ypil nga ahat pa ang pagluwat og bisan unsang mga numero ning higayona.  Gidasonan niyang sulti ni Architect Manuel Guanzon nga ang Project Management and Monitoring Office (PMMO) ug Provincial Engineering Office (PEO) padayon pang nagsusi sa trabaho sa mga kontraktor.   Matod ni Ypil unya na sila makahimo og hingpit nga accounting kon mahuman nang "appreciation" ug "evaluation" sa PMMO ug PEO.

-o0o-

        Daghang salamat ni Ypil, ug hinaot nga di siya masabonan sa kasaba ni Gobernador Garcia tungod ning iyang gihimo, sa paghatag og mas tin-aw nga hulagway:  Masiyam-siyaman pa gyod diay ang pagpinaabot sa Sugbuanong mga magbubuhis sa subay sa CICC.   Kay hangtod karon, upat ka buwan na human ni natukod, wa pa man magkasabot ang Kapitolyo ug mga kontraktor, ug wa pay bisan usang nahibawo kanus-a sila magkauyon, pila gyoy aktuwal nga naggasto sa pagtukod sa CICC.

        Angayng ipasabot ni Garcia ang morang umang nga kahinay sa ilang pagsubli sa trabaho sa mga kontraktor sa CICC.  Dako ba gyod kaayo ang gintang tali sa pangangkon sa mga kontraktor ug sa nakita sa mga inhinyero sa Kapitolyo?   O may sukaranan ang pasangil ni Crisologo Saavedra, kinsa niinsistir nga overpriced ang CICC og labing menos P150 milyones, nga nalangay ang accounting kay way kontrata ang mga transaksiyon nga gisabutsabotan lang, inay ipaubos og tinarung nga subasta nga gimando sa balaod?

-o0o-

        Hinaot nga kon makahigayon na gyod siya paghatag og accounting sa CICC, taliwa sa nag-aliwaros niyang panulisok sa mga magbubuhis nga gipul-an na og pinaabot kanus-a tumana ang dugay na kaayo niyang saad sa kuwentada, apilon ni Garcia pagtubag ang mosunod nga mga pangutana:

·         Nganong gipili man ang mas kuti nga pagbuak-buak sa proyekto ngadto sa nagkalainlaing mga kontraktor inay sa mas sayon nga pagtugyan sa kinatibuk-ang proyekto ngadto sa usa ka takos nga kontraktor?;

·         Tinuod bang pangangkon ni Guanzon nga bisan nagdaog nang subasta, iya pa gihapong gihilabtan ang presyo sa nakadaog nga mga kontraktor?;

·         Kon tinuod ang pangugat ni Guanzon nga nagmalampuson si Garcia sa "pagluok" sa presyo ug paglibre sa buhis sa tanang dagkong kahimanan sa CICC, nganong inay motidlom ang presyo si Guanzon mismo niangkon na man nga mas dako kay sa P515 milyones nga gigahin sa Cebu Provincial Board ang aktuwal nga naggasto?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for April 23, 2007

       PULOS MGA BAYANI

 

       Nagsugod na sang laing semana sa morang way kinutobang pagpaabot sa Sugbuanong mga magbubuhis sa subay ni Gobernador Gwen Garcia sa makalilisang niyang gasto pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC).  Sa makausa pa, atong pahinumdoman si Garcia nga di siya maoy tag-iya sa kuwarta ug busa di angayng bugalbugalan ang makiangayong pakisayod sa mga magbubuhis diin padung ang ilang hinagoan.

        Aron pagmatuod nga wa siyay gitagoan, mangahas ko pag-awhag ni Garcia nga tugotan ang mga opisyal sa Kapitolyo sa pagtubag sa mga pangutana sa media sa mga papel nga ilang gihuptan sa pagpatuman sa higanteng mga transaksiyon sa CICC.  Ang hingtungdang mga opisyal nangangkon nga unya na sila makigsulti namo kon tugotan na sila sa gobernadora.  May abundang sukaranan ang ilang kahadlok nga, kon tumanon ang ilang tahas paghatag og kasayuran sa mga magbubuhis, tingali og sila na say sunod nga malabhan sa kasaba.

-o0o-

Hingpit ming magpasalamat sa gatosan ka mga kapamilya nga nihatag sa labing mahinungdanong gasa—ang gasa sa kinabuhi.  Salamat sa ilang kamabayanihon, maluwas na gikan sa kamatayon ang mga biktima sa katalagman, aksidente, krimen ug labi na gyod sa nagpadayong gubat sa Sulu tali sa kasundalohan ug gidudahang mga rebelde.  Nahitabo ni atol sa laing hugna sa Kapamilya Bloodletting sa DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu tibuok adlaw niadtong Sabado.

        Mangayo mi og pasaylo sa mga wa dayon kakuhai og dugo, ang uban gani namauli na lang kay wa nang kapaabot, tungod sa kapakyas sa Talisay District Hospital pagpada sa ilang gisaad nga doktor aron mo-screen unta sa blood donors sa Tabunok, ug sa mga wa makuhai og dugo tungod sa nagkalainlaing kakulian sa ilang panglawas.  Hinaot nga wa sila motagam ug mag-abot lang gihapon mi sa sunod natong bloodletting karong Hulyo.

-o0o-

        Ang kinabag-an sa atong blood donors naggikan sa mosunod nga labing dagkong shopping malls sa Sugbo nga nipahuwam sa ilang mga luna alang sa atong kalihokan matag tulo ka buwan:

·         124 ang nakahatag og dugo sa SM City ubos sa pagduma sa Regional Blood Coordinating Council (RBCC);

·         119 ang nakahatag og dugo sa EMall uban ang pag-abag sa Cebu City Medical Center (CCMC), kansang kabos nga mga pasyente nagkinahanglan kaayo sa libreng dugo;

·         102 ang nakahatag og dugo sa Gaisano Fiesta Mall sa Tabunok, Talisay City pinaagi sa hinugpong nga pagtabang sa Cebu Doctors' University Hospital, South General Hospital, Philippine National Red Cross (PNRC) ug CCMC;

·         98 ang nakahatag og dugo sa JY Square Mall sa Lahug, Cebu City ubos sa pagduma sa PNRC; ug

·         90 ang nakahatag og dugo sa Gaisano Mactan sa Lapulapu City uban sa Regional Blood Center (RBC) sa Department of Health (DOH 7).  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for April 22, 2007

       GIILOG ATONG BAYBAYON

 

       Sulpa Island, Lapulapu City – Pagdanga-danga pa lang sa among bangka ning gamayng isla nga nahimutang sa tumoy sa mas dakong isla sa Sta. Rosa (kanhi Olango), giwara-warahan na mi sa mga tigbantay ug gipaninglan og tag P50 matag usa.   Dihang ilang nakita nga di mi langyawng mga turista, gipaubos nila ang bayad ngadto sa P25.  Dihang among giingnan nga duha ra namo ka kauban ang manganaog aron magsugba sa among bawon nga isda ug karneng baboy, giabog mi nila ug giingnan nga nakababag ang among bangka sa ubang mga turista (mas maayo kon langyaw, nga mobayad sa ilang gipaningil sa way daghang bagulbol).

       Ang among gihimo mao ra ang pagliwag og dyutay sa among bangka ug nidunggo sa pikas nga bahin sa Sulpa, way bas, way mga payag-payag nga kapasilongan, way mga tawo nga nagbantay ug, labaw sa tanan, way bayad.

-o0o-

       Ikaduha na ni nakong kaligo sa Sulpa.  Sa Mayo sa niaging tuig, nangaligo sab mi dinhi.  Nakabentaha mi niadto kay ang mga nanimon sa among bangka nidiretso paghatod namo ning libre nga luna.   Gipasidan-an na sab hinuon mi nila nga ang pikas nga bahin, nga maoy mas nindot nga tampi sa isla, di na libre.

       Puwerteng lingawa nako og sawom sa bugnaw ug tin-aw nga dagat.   Nga dakong hupay gikan sa pila na ka semana nga kaigang, kaalimuot ug pagdunsingot tungod sa naglingiting nga kainit sa kinapusoran sa dakbayan.  Naibanan hinuong akong katagbaw human sa pila ka oras, sa paghatag nakog dugo sa Regional Blood Council (RBC) sa Department of Health (DOH 7) nga maoy nagduma sa among Kapamilya Bloodletting sa Gaisano Mactan, dihang giingnan kong Ferdinand Mañus, usa sa bag-ong mga sakop sa DYAB Radyo Patrol, nga ang Sulpa maoy kinaham nga labayanan sa mga mangingisda sa ilang hugaw.

-o0o-

       Gawas sa nabaniog nang kahugaw sa atong kadagatan, di ba tukma nang panahon nga atimanon sa hingtungdang mga buhatan sa kagamhanan ang mas dakong kahiwian:   Ang pagtak-op sa atong kabaybayonan ug mga isla gikan sa kabos nga mga mangingisda ug ubang kasarangang mga molupyo?

       Gisuwayan ni kanhi gobernador, karon kandidato pagka kongresista sa ika-unom nga distrito, Vicente "Tingting" dela Serna, pagbungkag ang mga koral sa pribadong beach resorts sa Mactan ug ubang bahin sa Sugbo.   Apan nahibaw-an niya nga ang gahom ila sa mga mayor, nga mao ra say nagtugot sa binuang.  Sa iyang bahin, si Provincial Board Member Agnes Magpale, pangu sa Tourism Committee, niangkon nga uwahi nang tanan kay natukod nang konkretong mga istruktura.

       Uban ang dakong pagtamod nilang dela Serna ug Magpaleleol, mapaubsanon kong mosugyot nga di mabahaw ang pagpatuman sa balaod ug nga di inutil ang kagamhanan sa pakigkonsabo sa pila ka mga opisyal sa mga nangilog sa atong mga isla ug kabaybayonan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for April 21, 2007

        GIISNAB ANG OMBUDSMAN

 

        Ang Bayan Muna pormal nga niawhag ni Gobernador Gwen Garcia paghatag og kuwentada sa makalilisang niya nga gasto sa Cebu International Convention Center (CICC) niadto pang Pebrero.   Apan hangtod karon, duha ka buwan na human sa ilang awhag, padayon silang gibungul-bungolan sa gobernadora.  Maong napugos ang Bayan Muna pagdangop sa Visayas Ombudsman aron apurahon si Garcia sa iyang obligasyon pagpatin-aw giunsa niya paggasto ang dakong pundo nga bunga sa singot ug dugo sa Sugbuanong mga magbubuhis.

        Ang Ombudsman mismo, pila ka semana nang nilabay, nimando sa lokal nga mga opisyal, apil nang Gobernador Garcia, pag-liquidate sa ilang mga gasto sa 12^th Asean Summit niadtong Enero.   Hangtod sa akong pagsuwat ini, si Cebu City Mayor Tomas Osmena ray nakatuman sa sugo.  Pasagdan ba lang sa Ombudsman nga bugalbugalan lang nilang Garcia ug kaubanan ang ilang kamandoan?

-o0o-

        Ang Bayan Muna di kapasanginlan nga nikabayo lang sa kontrobersiya sa decorative ug street lamps ug gusto lang molumpong sa CICC sa dagkong mga eskandalo sa summit.  Kay silay labing unang niawhag sa Kongreso paglusad og pormal nga imbestigasyon sa gikuwestiyon nga mga transaksiyon, nga gibanabanang gipabahaan og P2 bilyones nga pundo, sa summit.   Apan way naminaw sa awhag, salamat sa suod nga alyansa nilang Gobernador Garcia ug sa mga kongresista sa Sugbo nga labihan katak-om hangtod karon sa nangalisbo nga mga eskandalo.

        Ang awhag sa Bayan Muna giluwatan human gyod niulbo ang eskandalo sa deco lamps sa lokal nga media, apan sa wa pay napasakang kaso ug sa wa pa makasugod ang imbestigasyon sa Ombudsman mahitungod sa gikahadlokang labing mahalong mga suga sa kadalanan sa tibuok kalibotan, sa wa pa masuspenso silang Mandaue City Mayor Teddy Ouano ug Lapulapu City Mayor Arturo Radaza ug sa wa pa mopasaka sa iyang labing uwahing kaso si Crisologo Saavedra nga pormal nang namasangil nga overpriced ang CICC.

-o0o-

        Hinaot nga ang kasibaw sa mga pagsaway nga nahiagoman sa Kapitolyo tungod sa kalangay sa kuwentada sa mga gasto sa CICC makapapugwat ni Gobernador Garcia sa kamatuoran nga samtang makapangangkon na nga siyay labing gamhanang lider sa Sugbo karon, labaw na ni bisan kinsa sa mga Osmena nga maoy mga hawod nilang mga amo sa politika niadto, kinahanglan gihapon siyang moduko sa kabubut-on sa mga Sugbuanon.   Nga, kon simbako nakalimot siya, maoy tinuod niyang mga agawon.

        Ug hinaot nga makaamgo sab si Garcia nga kining gahong nga iyang nahimutangan di binuhatan sa iyang politikanhong mga kaatbang ni sa di niya mahudlat nga mga sakop sa media ug ubang nagpakabanang hut-ong sa katilingban.   Nahitabo ni kay si Garcia nituo sa iyang kaugalingong propaganda, ug hinaot kasamtangan lang kining maong kahimtang, nga matuman ang bisan unsa niyang gusto ug mahudlat si bisan kinsang mangahas pagbabag sa iyang mga tinguha.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for April 20, 2007

     BUGKOS SA PANUMPA

Atubangan sa dakong panginahanglan sa dugo dinhi sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud, ang DYAB Abante Bisaya ug ang ABS-CBN Cebu sa makausa pa mopasiugda na sab og Kapamilya Bloodletting karong tibuok adlawng Sabado, Abril 21. Nahurut-hurot nang daan ang suplay sa dugo sa Sugbo sa niaging pipila ka adlaw tungod sa kadaghan sa mga nagkinahanglan nga mga biktima sa krimen, aksidente ug mga balatian, gisamotan pa gyod sa kalit nga pagsulbong sa panginahanglan sa dugo sa Mindanao.

Nagpakitabang ang kadagkoan sa Armadong Kusog dinhi sa Sugbo ug sa kaulohan tungod sa kadaghan sa mga naangol ug nagkinahanglan og dugo sa nagpadayong panagsangka tali sa kasundalohan ug mga rebelde sa Kasadpang Mindanao. Matod ni Cheryl Fuentes sa Philippine National Red Cross (PNRC) dinalian kaayo ang panginahanglan sa dugo nga ang makuha nga dugo karong Sabado ipada dayon nila sa Zamboanga inigka Lunes.

-o0o-

Ang matag tulo ka buwan nga kalihokan naglaom nga makakuha og mas daghang dugo kay sa kapin sa 600 ka bags nga nakuha niadtong giisip nga labing duguong adlaw sa Sugbo sa Enero. Nadugangan ang shopping malls nga nipagamit sa ilang mga luna ug ang kahugpongan nga motabang pag-atiman sa blood donors:

• SM City Cebu, sa 2^nd floor, duol sa LTO, nga ubos sa pagduma sa Regional Blood Coordinating Council (RBCC);

• Emall, sa taxi stand sa Natalio Bacalso Ave., nga dumalahon sa Cebu City Medical Center (CCMC);

• JY Square Mall, Salinas Drive, sa 3^rd floor, uban sa PNRC;

• Gaisano Mactan, ground floor, duol sa Jollibee, nga ubos sa pagduma sa Regional Blood Center (RBC) sa Department of Health; ug

• Gaisano Fiesta Mall, Tabunok, Talisay City, sa 2^nd floor, nga dumalahon sa Cebu Doctors' Hospital ug South General Hospital.

Magkita ta karong Sabado ug maghiusa sa paghatag sa gasa sa kinabuhi. Daghang salamat daan.

-o0o-

Kasulatan, Bugkos sa Panumpa: Mao ni ang labing bag-ong proyekto nga pasiugdahan sa KBP Cebu Chapter ubos sa liderato ni Chairman Edward Abad. Dapiton ang tanang kandidato pagka gobernador, kongresista ug mayor sa lima ka dakbayan ug 47 ka kalungsoran sa Sugbo aron mopirma sa ilang tagsa-tagsa ka plataporma. Gipanghinaot nga motambong ang kinabag-an, kon di man ang tanan, kay ang kalihokan nga himuon usa ka semana sa di pang eleksiyon sa Mayo 14, gikatakdang isibya nga buhi sa tanang sibyaanan sa Sugbo nga sakop sa KBP.

Ang mga plataporma nga pirmahan sa matag kandidato tipigan sa KBP ug gamiton sa pagsukod sa kamatinud-anon sa mga makalingkod sa katungdanan human sa eleksiyon. Dason sa radio ug TV plugs nga nisuway pagpukaw sa mga botante, ang KBP mosuway sab pagdasig sa mga politiko nga magmatinud-anon sa ilang mga saad sa kampanya. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for April 19, 2007

        KUWENTADA, DI KIHA

 

        Inay managinot pagkiha og libelo sa usa ka kabos ug way ikasukol nga maglilindog, mangahas ko pagsugyot ni Gobernador Gwen Garcia paghimo sa mosunod nga mas mapuslanong mga lakang:

·         Paghatag sa labing daling panahon og matinud-anong subay sa makalilisang nga gasto sa pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC);

·         Pagpatin-aw sa pangangkon sa iyang pinalabing arkitekto, Manuel Guanzon, nga iyang gihilabtan ang sangpotanan sa subasta sa nagkalainlaing mga transaksiyon sa CICC;

·         Pagpatin-aw sa laing pangangkon ni Guanzon, atol sa ilang panagsulti ni Kontraktor Crisologo Saavedra sa "Arangkada" sa DYAB Abante Bisaya niadtong Martes sa buntag, nga mahimong niabot na og P650 milyones ang aktuwal nga naggasto sa CICC;

-o0o-

·         Pagpatin-aw sa lain pa gyong sulti ni Guanzon nga gi-apura ni Garcia ang kadagkoan sa Kapitolyo, atol sa gipatawag niyang tigom tulo ka semana nang nilabay, paghatag og pasiunang bayad sa mga kontraktor sa CICC bisan wa pa hingpit nga magkauyon ang naningil nga mga kontraktor, ang project monitoring office (PMO) ug ang Provincial Engineer's Office;

·         Pagtubag sa pasangil ni Saavedra nga wa pa mabayri ang mga kontraktor kay nahurot nang P515 milyones nga gigahin sa Provincial Board ug nga ang kinatibuk-ang gasto mahimong moabot og dul-an sa P1 bilyon;

·         Pagtubag sa pasangil nga iya ra sang kadugo ang nakadaog sa usa sa labing dakong kontrata pagsuplay og kahimanan sa CICC;

·         Pagpasabot nganong mahal ra kaayong CICC kon itandi sa ubang susamang buildings, labi na sa gihulagway nga "world-class" nga Ilocos Norte and Convention Center sa Balacad, Laoag City nga gigastohan lang og P475 milyones nga pahuwam gikan sa Development Bank of the Philippines (DBP);

-o0o-

·         Pagtul-id sa gibutyag ni Provincial Accountant Marieto Ypil nga, sukwahi sa pasalig sa gobernadora nga giandam nang mga dokumento sa pagtukod sa CICC, wa pa siyang kadawat og bisan unsang kamandoan paghimo og accounting sa gasto sa CICC; ug

·         Paghatag sa labing daling panahon og matinud-anong subay sa mas dakong gasto sa pagtukod og kadalanan sa kalungsoran sa Sugbo (nga segun pang The Freeman Columnist Cherry Piquero-Ballescas, nga gikasab-an ni Garcia atubangan sa publiko dihang nangayo sab og accounting niadtong Oktubre sa niaging tuig, gisaad sa gobernadora unom na ka buwan ang nilabay).

-o0o-

        Sa makausa pa, mangahas ko paghatag og tip ni Gobernador Garcia:  Ang labing epektibong paagi pagpahilom sa sibaw na kaayong awhag sa kuwentada sa CICC mao ang paghatag sa labing daling panahon sa matinud-anong kuwentada.

        Ug, kataposan na lang gyod, mangahas ko pagtanyag sa gobernadora:  Kon mahatag na niyang matinud-anong subay sa gasto, mapaubsanon kong motabang pagpangampanya aron nga di hingpit mapilde ang CICC.

        (Kinahanglan sab hinuong mosaad siya pagposas sa mga responsable kon, simbako layo ra to, may nakakuwarta man gyod sa proyekto.)  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com