Arangkada of Leo Lastimosa for September 1, 2009

                        LABOK SA OMBUDS

 

            May sukaranan ang reklamo ni Assistant Ombudsman Virginia Palanca-Santiago sa kalangay sa Commission on Audit (COA) paghatag sa sangpotanan sa ilang pagsubli sa kontrobersiyal nga pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC).  Kay lisod nga tinuod nga ipatin-aw ang padayong paghikaw sa ilang audit report gikan sa graft investigators sa Visayas Ombudsman.

            Gawas kon, sama ni Visayas Ombudsman Pelagio Apostol, nakaplagan nila ang transaksiyon sa CICC nga labihan ka-komplikado ug busa abtan una silag siyam-siyam una mahingpit ang pagsubli.  O kon, sama ni Apostol, kumbinsido ang COA nga di kamao ang graft investigators busa way kapuslanan ang paghatag nilag kopya kay di ra man gihapon makasabot sa audit report.

-o0o-

            Mas lisod sabton nganong pila ka tuig human natukod ang CICC, ang Ombudsman kutob lang gihapon sa pagyawyaw sa kalisod sa ilang imbestigasyon.  Inay magpalaban sa mga sakop sa media, nganong di man gamiton sa Ombudsman ang ilang gahom pagpugos sa COA paghatag nila og kopya sa audit report sa CICC?

            Sa samang paagi, naglibog pa ko hangtod karon nganong ang Ombudsman, pinaagi sa ilang kinaham nga whistleblower nga si Cris Saavedra, nangayo og kopya sa mga dokumento sa CICC nga gitugyan ni Gobernador Gwen Garcia ngadto sa Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP) Cebu Chapter.  Nakalimot ba nga duna silay gahom pagsupina sa tanang mga dokumento sa CICC gikan sa buhatan ni Garcia?

-o0o-

            Maong magpakitabang mi nimo sa pagpangaliya.  Nga unta makaangkon ang Ombudsman og igong kaisog sa pagtinuod gyod pagsusi sa pagpalit sa Kapitolyo sa luna sa mga Balili sa Tinaan, Naga nga naa pa sa ilawom sa dagat.  Kay kon mahawongan lang sila ni Garcia ining kasoha, manguros na lang tang daan.

            Bisan niangkon na si Garcia og responsibilidad sa pagpagawas sa P98.9 milyones nga bayad sa mga Balili bisan wa pang kakita sa mga titulo sa yuta, ug sa way pagsusi asa gikan ug hangtod asa kutob ang kabtangan, mahimong wa lang gihapoy bisan usa nga mapasakaan og kaso.  Kay unsaon man pag-irog sa kaso kon, sama sa naandan, yak-an lang sa Ombudsman.

-o0o-

            Ang kadagkoan sa Kapitolyo maoy labing nasuhito sa kainutil sa Ombudsman.  Nga kon pasagdan ang Ombudsman, mahimong lawalawaan na sab ang kaso ug mapasanginlan sa Sugbuanong mga magbubuhis nga nagkonsabo silang tanan.  Labaw sa tanan, makaikyas ang tanang hingtungdan, labi na si Provincial Board (PB) Member Juan Bolo.

      Maong ang PB ug ang buhatan ni Garcia mora og naglumba paglusad sa ilang buwag nga mga imbestigasyon.  Bahala na kon, sa ilang kahigwaos pagpangita og lain nga matulisok aron pag-absuwelto sa ilang kaugalingon, nakalimot nga nagmugna sila og mas dakong eskandalo—ang mga imbestigahunon mao ra say nangimbestigar sa ilang kaugalingon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 31, 2009

                11 KA PANGUTANA

 

            Nakadawat ko sa pagdapit ni Gobernador Garcia sa iyang briefing karong Miyerkules mahitungod sa nabulilyaso nga pagpalit sa Kapitolyo sa luna sa mga Balili nga naa pa ilawom sa dagat sa Tinaan, Naga.  Ang akong mga gimbuhaton sa ABS-CBN, nga maoy nagsuweldo nako, mahimong makapugong nako sa pagtambong.  Apan maningkamot ko nga makaipsot sa among sinemana nga department heads meeting.  Maneguro na lang hinuon kong daan.  Kon di gyod kong katungha, niang akong 11 ka pangutana alang ni Garcia ug sa ubang kadagkoan sa Kapitolyo:

·        Nganong wa may appropriation ordinance nga labihan mang dakoa sa P98.9 milyones nga gipalit sa luna nga wa pa igkita?

·        Kon gikuha ang gahin gikan sa 20% nga local development fund, nihaom ba ang pagpalit sa dagat, pagatpatan ug fish pond sa provincial development plan?

-o0o-

·        Nganong hangtod karon wa man siloti ang mga sakop sa appraisal committee bisan nasakpan na nga nitago gikan sa Cebu Provincial Board sa kasayuran gikan sa technical working committee nga nagbutyag nga ang luna sa mga Balili dunay fish pond ug pagatpatan?

·        Tinuod ba nga usa sa mga hinungdan sa pagdumili sa Kapitolyo pagkanselar sa tibuok transaksiyon ug pagbakwi sa kinatibuk-ang P98.9 milyones mao nga nadawat na ni Garcia ang pasiuna sa $1 milyon gikan sa Kepco SPC?

·        Tinuod ba nga ang laing hinungdan sa pagdumili sa Kapitolyo pagkanselar sa transaksiyon mao nga mabawi lang ang kinatibuk-ang kantidad pinaagi sa pag-ila sa tanang nakabahin?

-o0o-

·        Taphaw ba diay ang sistema sa Kapitolyo nga sayon ra man kaayong nalusutlusotan ni PB Member Juan Bolo, o mao ni ang naandan apan karon lang nasakpan?

·        Mopirma ba lang diay si Garcia og mga dokumento bisan wa mapirmahi sa mga departamento sa Kapitolyo nga mao untay gitahasan sa pag-andam sa maong mga dokumento?

·        Nganong nagdalidali man pagpirma si Garcia sa MOA sa way pagpaabot sa ikaduhang resolusyon sa PB nga nipatigbabaw na sa iyang gipangayo nga mas ubos nga presyo sa luna?

-o0o-

·        Nganong nagbuutbuot man ang buhatan ni Garcia sa wa pag-uli sa memorandum of agreement (MOA) uban sa mga Balili ngadto sa PB alang sa ratification, inay hatagan untag kahigayonan ang PB pagsubli kon ang MOA nihaom ba sa ilang resolusyon pagtugot ni Garcia pagpalit sa luna?

·        Kay wa may ratification bisan sa kalainan sa presyo ug gidak-on sa yuta nga gitakda sa resolusyon ug sa MOA, nagpasabot ba ni nga ilegal ang pagpagawas sa P98.9 milyones nga bayad sa mga Balili?

•           Pila na ba ka ektaryang yuta ang napalit sa Kapitolyo sukad sa pag-asumir ni kanhi gobernador karon Kongresista Pablo Garcia niadtong 1995, wa ba say laktod sa pagpamalit ug napuslan na ba silang tanan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 30, 2009

                        BANA NI LUMEN

 

            Si anhing Lumen Durano nakapasar sa pasulit sa DTI isip real estate broker tulo ka tuig ang nilabay.  Human nakuha ang iyang lisensiya, nalingaw na siya sa paghikay sa nagkalainlaing mga transaksiyon sa yuta.  Ang iyang kaubanan sa propesyon kasagaran magtapok sa ilang bay sa Bulacao, Talisay City.  Apan wa siya mabantog sa iyang kamalampuson.  Gani gisungog siya sa iyang bana nga mao ray ahente nga way halin.

            Hangtod nga gipahibawong mga Sugbuanon nga siyay ahente sa labing kontrobersiyal nga transaksiyon sa yuta sa Sugbo sa niaging tuig:  Ang pagpalit sa Kapitolyo sa 25 ka ektaryang luna sa mga Balili, nga ang 20 ka ektarya naa ilawom sa dagat.

-o0o-

            Si Cebu Provincial Board Member Juan Bolo nakapasar sa pasulit sa DTI pagka real estate broker niadtong 1989.  Gipahibawo hinuon sa DTI nga sa labing uwahing listahan sa lisensiyadong real estate brokers wa na maapil ang ngan ni Bolo.  Ang gituohang wa na paglab-as ni Bolo sa iyang lisensiya wa makapugong sa iyang talagsaong kalamposan sa nagkalainlaing mga transaksiyon sa yuta nga iyang giapilan—may pagtugot man o wa sa Kapitolyo, ginamit man o di ang ngan ni Gobernador Gwen Garcia.

            Sa wa pa moulbong kontrobersiya sa luna sa mga Balili, gilambigit sab si Bolo sa transaksiyon sa yuta sa subdivision sa iyang Dakbayan sa Talisay nga nisangpot sa makalilisang nga baha sa kasilinganang kabalayan ug sibawng tiyabaw sa mga mag-uuma nga wa mabayri.

-o0o-

            Managlahi ang kapalaran nilang Bolo ug Durano sa ilang gihikay nga mga transaksiyon sa yuta.  Apan badlis gyod tingali sa ilang pad nga magkaabot sa pagbaligya sa luna sa mga Balili sa Tinaan, Naga.  Si Bolo niingon nga wa kadawat bisan usa ka dako gikan sa transaksiyon.  Si Lumen giila sa mga Balili nga maoy nakadawat sa P4.3 milyones nga komisyon.

            Bisan naapiki, si Bolo takos pang makapanalipod sa iyang kaugalingon.  Si Lumen namatay na sa sakit sa niaging tuig, usa ka buwan human naimpas sa Kapitolyo ang P98.9 milyones nga bayranan sa luna.  Ug di nang kapanalipod sa iyang kaugalingon sa bisan unsang mga pasangil nga luwatan batok niya.

-o0o-

            Apan di hingpit nga inutil si Lumen.  Ang iyang bana nga mas unang nasakit kay niya nagpabilin nga maoy usa sa labing ngilngig nga abogado sa Sugbo.  Si kanhi provincial prosecutor, karon dean sa USP College of Law, Loreto Durano di motugot nga di makiangayong panamastamasan ang kadungganan sa iyang asawa.

            Si Durano nitug-an sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya sa niaging semana nga wa pa niya matino kon nadawat ba gyod sa iyang asawa ang P4.3 milyones nga komisyon.  Nagduda sab si Durano sa kadako sa papel nga gipahid ngadtong Lumen, "Dako ra kaayo tong transaksiyona para niya."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 29, 2009

                        IGMAT SA YUTA

 

            Atol sa iyang unang termino pagka gobernador sa Sugbo, si karon Kongresista Pablo Garcia nipatawag ni kanhi provincial board (PB) member Raul Bacaltos.  Kinsa iyang gisugo sa pagpakigsulti sa mga mag-uuma nga maapektahan sa gitakdang pagpalit sa Kapitolyo sa usa ka gatos ka ektaryang luna sa Barili.  Nga maoy balhinan sa CSCST College of Agriculture gikan sa Sudlon sa Dakbayan sa Sugbo.

            Wa mahibung si Bacaltos sa sugo kay siya may tsirman sa committee on properties sa PB.  Apan kakugang ang nagpaabot niya sa Barili.  Giingnan siya sa mga mag-uuma nga may board member na nga nakauna pagpakigsulti niya,  nakatag-an ka, iyang kauban sa unang distrito, si Juan Bolo.

                        -o0o-

            Igmat gyod diay si Bolo kon transaksiyon na sa yuta ang hisgutan.  Lupig gud niya ang mas batan-on nga si Bacaltos.  Di gyod diay siya magpangikog sa iyang kaubanan sa PB.  Nibutho siya sa Barili bisan si Bacaltos ang gisugo.  Wa na gani kahinumdom si Bacaltos kon sakop ba sa iyang komtiba si Bolo.

            Tungod sa gibutyag ni Bacaltos, di na kahibudngan ang pasangil nga gimandoan ni Bolo ang appraisal committee pagsusi sa luna sa mga Balili sa Tinaan, Naga bisan wa pa siya matudlo nga pangu sa committee on properties niadtong Hunyo 2007.  Apan niangkon si Bacaltos nga wa siyay gihimo bisan sa pagpanapaw ni Bolo.  Sa ato pa, bisan sa panahon pa sa pagduma sa amahan ni Gobernador Gwen Garcia, ikogay na ang salida sa PB.

                        -o0o-

            May sukaranan ang paniid sa usa ka lokal nga opisyal nga kon ang mga sakop sa PB niggahin pa lang og bisan katloan lang ka gutlo sa ilang sesyon aron pagtuki sa ilang resolusyon nga nagtugot ni Garcia pagpalit sa luna sa mga Balili di unta sila magkinahanglan og daghang mga adlaw karon sa pagpasabot ug pagpanalipod sa ilang pagmika, pagpabaya ug kapakyas pagtuman sa labing batakan nilang katungdanan pagpanalipod sa interes sa mga Sugbuanon.

            Apan puslan man nga nagpatuo na sila nga naghinulsol sa ilang bulilyaso, mas maayong hingpiton na lang sa board members ang ilang pagduko sa sudya sa ilang tanlag pinaagi sa pagpamalandong unsa pa ang ubang multi-milyones pesos nilang transaksiyon nga gidominahan sab sa way kamatayon nga pagpanlaktod.

                        -o0o-

            Sukwahi sa gipatuo ni Gobernador Garcia nga gipaburot lang ang kontrobersiya sa kapakyas niya pagkuha sa ratification sa PB sa memorandum of agreement (MOA) uban sa mga Balili, mao ni ang motino sa iyang kinatibuk-ang responsibilidad sa kontrobersiya.

            Kay kon mapamatud-an nga gikinahanglan gyod ang ratification kay managlahi ang presyo ug ang gidak-on sa luna nga gitakda sa resolusyon sa PB ug sa MOA maisip nga ilegal ang iyang pagpaggawas sa P98.9 milyones sa buhis nga hinagoan sa mga Sugbuanon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 28, 2009

                        PINALITAY SA YUTA

 

            Pila na ka transaksiyon sa yuta ang gisudlan sa Kapitolyo sa Sugbo?  Di lang atol sa duha ka termino ni Gobernador Gwen Garcia kon dili apil na sa gisundan nga siyam ka tuig nga pamunoan sa iyang amahan, si karon Kongresista Pablo Garcia?

            May lain pa ba gawas sa nahibaw-an sa mga Sugbuanon nga gatosan ka ektaryang luna nga ilang gipalit sa Barili, Naga, Minglanilla ug Carmen?  Tinuod ba nga kasagaran sa mga luna igo lang gipamayran apan gipasagdan lang ug wa na mapusli?  Unsa man ang garantiya sa Sugbuanon nga mga magbubuhis nga ang nangaging mga pagpamalit sa yuta wa sab mosubay sa ruta sa transaksiyon sa mga Balili—gidalidali ug gilaktod?

                        -o0o-

            Kalanog kaha sa tiningob ug dinungan nga pagginhawa og luag sa mga sakop sa Provincial Board (PB) dihang ilang nahibaw-an nga wa diay nila ma-ratify ang memorandum of agreement (MOA) nga gipirmahan ni Gobernador Gwen Garcia uban sa mga Balili.  Kaggaan kaha sa ilang paminaw dihang naamgohan nga kon magkinaunsa man—kon lamdagan sa Espiritu Santo ang panghunahuna ug tisokan og kaisog ang kasingkasing sa mga imbestigador sa Visayas Ombudsman ug mangahas pagtinuod sa ilang mga gimbuhaton—makapanghunaw silang tanan, gawas ni Bolo, og kalambigitan sa P89.9 milyones nga kahiwian.

            Sa kasamtangan, magpaka aron ingnon silang mosubay sa script sa Kapitolyo:  Iduot si Bolo ug si Bolo lang.  Bisan nag-anam kalisod ang pagtago sa nagkadaghang mga siwil nga nagpakita nga wa mag-solo si Bolo sa salida.

                        -o0o-

            Kon makaikyas man gyod gani gikan sa mga kasong kriminal, maglisod hinuon ang mga sakop sa PB paglikay sa mga kasong administratiba—salamat sa pagmika ug pa-goryo-goryo sa ilang katungdanan.  Makiangayon lang nga, sama ni Garcia, moangkon sab sila og responsibilidad ug mangayo og pasaylo gikan sa mga Sugbuanon.

            Apan sa di pa makumbinser ang mga magbubuhis sa ilang paghinulsol, angayng motug-an sab silang Garcia ug ang mga sakop sa PB giunsa nila pagpalusot ang nangaging mga transaksiyon sa Kapitolyo—pagpalit man og yuta o pagtukod man sa CICC ug sa ubang mga proyektong infrastractura sa nagkalainlaing kalungsoran ug mga dakbayan.

                        -o0o-

            Nipundayon ba lang sab sila sa way kinutoban nga pag-apura ug paglipatlipat?  Gihatagan ba sab sa hingpit nga pagsalig si Bolo ug ubang mga naghikay sa pagpalit sa yuta sa Barili, Naga, Minglanilla ug Carmen ug ubang mga transaksiyon?  Gibundak-bundak ba sab ang ngan ni Garcia ug nagyangu-yango ug gitun ba lang sab sa mga sakop sa PB ang ilang dila?

            Gipirmahan ba lang sab ni Garcia ang mga dokumento sa way pagsusi kinsay nag-andam ug diin gikan?  Ug gihikawan ba sab ang PB sa kahigayonan pagsubli sa mga dokumento aron matino may panginahanglan ba sa ratification?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 27, 2009

                        KAPILA NA MANGLAKTOD?

 

            Nagkadaghan ang mga pamahayag nga giluwatan nilang Gobernador Gwen Garcia ug kaubanan, nagkalawom ang gahong nga ilang nahimutangan.  Samtang nabantang nang determinasyon sa Kapitolyo paglubong ni Provincial Board (PB) Member Juan Bolo, salamat sa kalapad sa dagat nga nitabon sa yuta sa mga Balili nga ilang gi-usik-usikan sa buhis sa mga Sugbuanon, natagpisaw ug nagkabulingit sab sila.

            Karon nabisto na wa diay magbinugtong si Bolo sa pagpalusot sa transaksiyon.  Giabagan siya sa hingpit nga pagpabaya sa iyang kaubanan sa PB ug ubang mga departamento sa Kapitolyo.  Di sang kapanghimakak si Garcia sa dakong papel nga iyang gihuptan pagtino nga kabayran ang wa pa igkita nga yuta sa mga Balili sa labing daling panahon.

                        -o0o-

            Dapiton nako ang imong pagtagad sa pagpirma ni Garcia sa memorandum of agreement (MOA) uban sa mga Balili.  Ang notaryo nagkanayon nga gipirmahan niya ang MOA niadtong Abril 21, 2008.  Apan si Garcia niingon nga napirmahan niya ang MOA sa wa pang Abril 21 kay niadtong adlawa nilarga na siya paingon sa Guam.

            Sama sa ubang opisyal sa Kapitolyo nga naligsan, kaluoy sa abogado sa Kapitolyo nga maoy nag-notaryo sa MOA.  Siya ang mapiit sa paghimo sa bakak nga pangangkon nga gipirmahan ni Garcia ang MOA sa iyang atubangan niadtong Abril 21.  Apan di hingpit nga makalingkawas si Garcia.  Ang unod sa MOA maoy nipasiwil alang sa tanang hingtungdan sa sidsid sa iyang saya.

                        -o0o-

            Matod ni Garcia gipirmahan niya ang MOA pinasikad sa unang resolusyon sa PB niadtong Enero 14, 2008 nga nagtugot niya pagsud sa transaksiyon.  Apan ang presyo ug ang gidak-on sa luna nga gitakda sa iyang gipirmahan nga MOA wa motakdo sa unang resolusyon.  Kon dili sa ikaduhang resolusyon nga gipasar sa PB sa samang adlaw sa iyang pagpirma sa MOA.

            Duna lay gamayng problema.  Ang ikaduhang resolusyon di pa epektibo kay napirmahan ni Acting Governor Greg Sanchez pagka Abril 24 na.  Inay ipasabot ang bulilyaso, si Garcia sama sa naandan nitulisok ni Bolo.  Kay matod niya wa kinahanglana ang ikaduhang resolusyon.  Nga, nakatag-an mo, gipasar sa PB tungod sa pagtuo nga kang Garcia ang transaksiyon.

                        -o0o-

            Mas lisod tuohan ang pangangkon ni Garcia nga wa siyang kahibawo nga si Bolo ray nag-andam sa MOA.  Kon tinuod nga wa siyang kahibawo diin gikan ang dokumento, unsa may garantiya sa Sugbuanong mga magbubuhis nga iya ning gibasa?  Gawas pa, mas tulukibon ang kapakyas sa PB pagdason sa MOA nga iyang gipirmahan.

            Kon tinuod nga gitipigan rang Bolo ang MOA human pirmahi ni Garcia, makuwestiyon ang kaligdong sa paghikay sa mga dokumento sa Kapitolyo.  Di lang sa pagpalit sa yuta, aw dagat diay, nga giangkon sa mga Balili.  Kon dili hasta sa uban pang multi-milyones pesos nga mga transaksiyon nga ilang gisudlan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 26, 2009

                NAKAMENOS NATO

 

            Nakamenos gyod diayng Kapitolyo sa mga Sugbuanon.  Gawas nga wa kakita asa nagsugod ug asa kutob ang 25 ka ektaryang luna sa mga Balili sa Tinaan, Naga, wa sab diay sila magtagad pagtan-aw sa mga titulo sa yuta.

            Kon may bisan gamay pa lang untang kaikog silang Gobernador Gwen Garcia ug kaubanan sa kabos nga mga Sugbuanon, kansang mandato maoy nakapahimutang nila sa katungdanan ug kansang buhis maoy ilang giwaldas, gihuwat unta una nila ang mga titulo sa yuta, bahala na kon wa sila magtagad pagsusi sa naa ba sa ibabaw o ilawom sa dagat, wa pa hatagi og pasiunang bayad ang mga Balili.

                        -o0o-

            Nahugno ang kinakusgang panagang nilang Garcia ug kaubanan sa nabulilyasong transaksiyon:  Nga nibayad sila sa mga Balili kay nisalig sa katinuod sa mga titulo ug sa Torrens System nga maoy gisunod sa Republika sa Pilipinas.  Ang sistema niila sa original certificate of title o sa transfer certificate of title isip pruyba sa pagpanag-iya.

            Ang wa pagpaabot sa certified true copies sa mga titulo nagmatuod nga mas determinado ang Kapitolyo pagpalusot sa transaksiyon kay sa pagpanalipod sa interes sa mga Sugbuanon.  Di diay tinuod nga bilib sila sa torrens kon dili mas bilib sila sa "tulin" system. Hinaot nga ang ilang pag-isnab sa titulo wa magkahulogan nga gihatagan nilag mas dakong importansiya ang "porsiyento" sa transaksiyon.

                        -o0o-

            Laing kahibulongan nga bahin sa transaksiyon:  Dunay duha ka resolusyon nga gipasar ang provincial board pagtugot ni Garcia pagsud sa transaksiyon uban sa mga Balili—ang orihinal nga resolusyon niadtong Enero 14, 2008 nga nagtakda sa presyo nga tag P434 matag metro cuadrado giusab niadtong Abril 21, 2008 nga nagpaubos sa presyo ngadto sa P400 matag metro cuadrado; apan si Garcia wa magpaabot nga ma-epektibo ang inusab nga resolusyon, gipirmahan niyang MOA pinasikad sa pagtugot sa unang resolusyon apan ginamit ang presyo sa ikaduhang resolusyon.

            Unsa may ilang gidalian?  Nganong mora man silag gisilihan?  Nganong mora mag naglumba paglayat nga morang wa nay ugma?

                        -o0o-

            Nagkadaghan ang nanggawas nga kasayuran mahitungod sa transaksiyon, nagkabantang ang kadako sa papel ni Board Member Juan Bolo—gikumbinser si Garcia pagpalit sa yuta, giapura ang appraisal committee pagtakda sa presyo sa luna, gikumbinser ang provincial board pagtugot ni Garcia ug pag-andam sa deed of sale ug sa MOA.

            Masabot nga nagkarakara ang appraisal committee dihang gibundakan ni Bolo sa ngan ni Garcia.  Katuohan sab nga nagyanguyango ang provincial board dihang giwarawara ni Bolo ang ngan ni Garcia.  Apan pasayloa nga maglisod ko pagtuo nga hasta si Garcia naapil og kakugang ug nahasiril-siril nga morang gilubatlubatan dihang giapura ni Bolo.  Gawas lang kon nakumbinser ni Bolo si Garcia nga tinuoray ning transaksiyon ni Garcia.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 19, 2009

                        LUOK SA TAMBAL

 

            Hanap pa sa yuta sa mga Balili ang gipanghambog sa Malakanyang nga paglaslas sa presyo sa pipila ka tambal.  Lima ra ka tambal ang gipaubos sa price control.  Ang laing 16 ka tambal boluntaryo ra nga gilaslasan sa higanteng mga kompaniya aron paglikay sa price control nga usa sa labing mahinungdanong probisyon sa Cheaper Medicines Act.

            Ang nakapait sa boluntaryong paglaslas sa presyo mao nga ang mga kompaniya ra nga niboluntaryo ang nipatuman sa us-os.  Ang karibal nga mga kompaniya nga wa moboluntaryo paglaslas sa presyo makapadayon pagtumpi sa ilang ginansiya.  Di sila mahadlok nga magpanon ang mga pasyente pagpamalit sa mas baratong brands, salamat sa ilang kakonsabong mga doktor ug ilang gamhanang mga reseta.

-o0o-

            Laing apan sa boluntaryong paglaslas sa presyo mao nga boluntaryo kini.  Way gahom sa balaod.  Sa ato pa, mahimong tumanon, mahimo ra sang yatakan.  Ang Department of Health (DOH) mismo niangkon nga mas taas ang multa sa paglapas sa price control (P50,000 ngadto sa P5 milyones) kay sa pagsupak sa boluntaryong laslas (P1,000 ra).

            Gawas pa, unsa may mahitabo kon molikoy ang panghunahuna sa mga tagduma sa higanteng mga kompaniya sa tambal ug makamata usa ka buntag ug mohukom nga paburuton pagbalik ngadto sa karaang presyo?  Abtan pa rab og siyam-siyam una makapangisog ang Malakanyang, human sa way kinutobang mga tigom uban sa Pfizer, una makapahamtang og price control.

-o0o-

            Bisan sa pagarpar sa DOH nga naghimo na sab sila og bag-ong lista sa mga tambal nga laslasan sab ang presyo, nabantang na nga ang bisan unsang alibyo nga nahatag sa bag-ong balaod taphaw ug kasamtangan lang.  Di masulbad pinaagi lang sa atras-abante nga price control ang nagbuntaog nga suliran nga namugna tungod sa pagpabaya sa kagamhanan sud na sa kapid-an ka katuigan.

            Ang makauuwaw nga pagpabaya maoy nakahimo sa industriya sa tambal nga under-the-bunal sa higanteng mga kompaniya.  Ang Pfizer ug kaubanan nay magbuot unsa ray tambal nga ilang himuon ug pilay presyo nga ilang itakda.  Gawas nga lisod abton ang presyo, wa pa gyoy makapugos sa mga kompaniya paghimo og tambal sa mga sakit sa labing kabos nga mga pasyente.

-o0o-

            Naibanan lang gani og gamay ang ilang ginansiya, labihang kisikisi na sa mga kompaniya sa lana, mga botika ug mga tambalanan.  Unsa na kaha kon pugson na gyod sila sa pagtuman sa mga lagda sa makiangayon nga patigayon sa usa ka hingpit nga gawasnon nga merkado.

      Ang ilang konsuylo mao nga ang tinuod nga kausaban sa industriya sa tambal mapatuman lang sa usa ka kagamhanan nga matinud-anong nipatigbabaw sa labing dakong kaayuhan alang sa labing daghan.  Ug ang pamunoang Arroyo wa mabantog sa pagpanalipod sa labing gagmay gikan sa panaugdaog sa labing dagko.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 17, 2009

              ACE v. GWEN?

 

       Di siyang kadaog pagka senador.  Maduhig siya sa kalang-og sa pamunoang Arroyo.  Modako ang iyang kahigayonan kon karon pa lang mobuwag ug moapil na og panaway sa Malakanyang.  Apan kon wa na sa administrasyon mahikawan siya sa dakong puntil ug gamhanang makinarya nga makatabang niya sa nasudnong kampanya.  Maong mas maayo pang modagan siya pagka gobernador sa Sugbo.

       Mao ni ang tambag nga kasagarang madawat ni Tourism Secretary Ace Durano ning mga adlawa.  Si kanhi senador John Osmena mao lang ang labing unang nipabuhagay ngadto sa mga Sugbuanon sa taudtaod nang mga huhungihong.  Apan unsaon man ang dag-anan ni Durano batok ni Gobernador Gwen Garcia?

-o0o-

       Mao ni ang mga numero nga gisaligan sa mga naglaom nga kabutangan na og kinutoban ang 15 ka tuig nang pamunoan sa mga Garcia sa lalawigan:

·        Upat sa pito ka distrito sa lalawigan sa Sugbo makontrolar ni Durano pinaagi sa pakig-alyansa nilang Kongresista Eduardo Gullas sa unang distrito, Bogo Mayor Junnie Martinez sa ikaupat nga distrito ug Mayor Arturo Radaza sa bag-ong distrito sa Lapulapu, ug pagdominar sa ikalimang distrito bisan sa presensiya sa magtiayong Duke ug Christina Frasco sa Liloan; ug

·        Igo nang makatapak sa labaw nilang Kongresista Pablo Garcia sa ikaduha ug Kongresista Pablo John Garcia sa ikatulong distrito ug sa mopuli ni Kongresista Nerissa Soon Ruiz sa nahibiling distrito sa Mandaue, Cordova ug Consolacion.

-o0o-

       Si Durano malampuson kaayo sa Departamento sa Turismo nga ang paglingkod sa Senado maoy usa sa mga tukma nga sunod niyang lakang—samang Senador Richard Gordon.  Mahimo unta siyang moduma sa bag-ong natukod nga komisyon sa turismo apan ikabangga niya ang, nakatag-an ka, mga tawo ni Gordon.

       Ang iyang kanhi lingkoranan sa House, nga gihuptan sa iyang igsuong si Red, maoy daganan sa ilang amahan nga si Ramonito, kinsa di nang kapasubli pagka mayor sa Danao.  Maong ang Kapitolyo sa Sugbo maoy labing madanihon nga sunod niyang padulngan.

-o0o-

       Bisan sa pagbanhaw ni Gobernador Garcia sa pagsalikway ni Senador Osmena sa iyang kaugalingong anak nga si John-John, nga maoy gipaluyohan sa mga Durano pagka gobernador batok ni Garcia niadtong 2004, makapaabot si Ace og suporta gikan sa mga Osmena, apil na nilang Cebu City Mayor Tomas Osmena ug kanhi gobernador Lito Osmena.

       Kon body language ang hisgutan, dunay nitumaw nga mga timaan nga wa hingpit nga tak-opi ni Ace ang kahigayonan sa pakig-atbang ni Gwen:  (1)  Kanhi mayor sa habagatang Sugbo nahibung nga niadto igo lang mowara-wara apan karong bag-o niduol na si Ace ug nangutana unsay iyang ikatabang sa ilang lungsod; ug (2) si Ace gidapit apan wa mopakita sa kasal sa anak ni Gwen sa Cebu Metropolitan Cathedral, ni sa reception sa CICC.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 16, 2009

              LIBRE ANG TEXT

 

       Sa ilang pangugat pagsupak sa singko sentabos nga buhis sa matag text nga di nila ikapasa ngadto sa mga konsumidor, napugos ang Globe Telecom, ang ikaduhang labing dakong kompaniya sa telepono sa Pilipinas, sa pagpakita sa siwil sa ilang saya:  21 sentabos ra diay ang ilang gasto sa matag usa sa duha ka bilyon ka text messages nga mapada sa mga Pinoy matag adlaw.

       Matod sa Globe tungod sa daghan nilang mga promo, nitidlom na pag-ayong bayad sa matag text.  Sa ato pa, kon kamao kang mosubay sa kuting mga lagda sa mga promo—di P1, di gani P0.50, kon dili 23 sentabos na lang ang matag text.

-o0o-

       Ambot kinsay makasabot sa tanang mga lagda, usahay sagol lipatlipat, sa mga promo sa mga kompaniya sa telepono.  May mga promo nga mora kang nakabaratilyo apan kon masipyat kag text sa laing network mapapas ang tanan nimong load.  May mga promo sab nga libre ang tanang text ug tawag apan siyam-siyaman ka, kon di man mabasiyo ang imong pundo, una marehistro.

       Ang mga lagda mag-usab-usab matag semana, usahay gani matag adlaw.  Sa di pa kang hingpit kasakay sa daang mga lagda, ilisan dayon nilag bag-o sa pamasin nga malipat na sab ka ug mahurot unang load sa di pang kasabot.  Sa laktod kasagaran sa promo giumol aron di kang kapahimus sa kinatibuk-ang benepisyo.

-o0o-

       Apan bisan ang 21 sentabos nga gasto nila sa pagpada sa matag text dakong bakak.  Nahisgutan na nako dinhi pila ka buwan nang nilabay ang pagtuon nga nagbutyag nga way gasto bisan usa ka dako ang pagpada og text—lima o lima ka milyon man matag adlaw.  Kay igo lang nikabayo sa kahimanan alang sa voice calls.

       Di lang diay 79 sentabos ang ginansiya sa mga kompaniya sa telepono sa matag text, sa naandan ining presyo (nga maoy gibayran sa kinabag-an) nga P1.  Kon dili P1 gyod nga tibuok ang ilang nahantok.  Sud na ron sa daghang katuigan.

-o0o-

       Nga maoy labing makapahibung.  Agresibo kaayo ang NTC nga nipalugway sa lahutay sa phone cards ug niusab sa kuwentada sa bayranan sa voice calls, inay pinasikad sa matag 60 segundos ngadto na sa matag unom ka gutling.  Nangisog ang mga senador pagpangita sa nawa ug gidudahang gipangawat nga loads.

       Apan way bisan usa ka sakop sa kongreso ni opisyal sa NTC ug sa Malakanyang nga nipunit sa pagtuon nga libre diay ang text messages.  Gituki na ang pagtuon sa Amerikanhong Kongreso ug nagkarakara na og panagang ang higanteng mga kompaniya sa telepono sa Estados Unidos.  Kanus-a pa man madutlan ang mga telcos dinhi sa ato ug kanus-a pa man makalingkawas ang mga politiko gikan sa ilang dagkong amot sa ilang kampanya?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 15, 2009

              UKOY SA NAGA

 

       Kinabag-an sa mga Sugbuanon nga niapil sa among survey di kapasaylo ni Gobernador Gwen Garcia.  Human siya niangkon og hingpit nga responsibilidad ug nangayo og pasaylo sa nabulilyaso nga P98 milyones nga transaksiyon pagpalit sa luna sa Tinaan, Naga nga ang labing dakong bahin naa diay ilawom sa dagat.

       Ang kasagaran sa mga nanawag sa "Arangkada" sa DYAB Abante Bisaya, nga naglakip sa pipila nga taga Dakbayan sa Sugbo, niingon nga ang pagpangayog pasaylo ni Garcia di paigo.  Angayng silotan ang mga nagpabaya sa pagpanalipod sa interes sa Sugbuanong mga magbubuhis ug ang mga nakapahimus sa di makiangayon nga transaksiyon.

-o0o-

       May mga nanawag nga maglisod pagtuo nga nagpabaya si Garcia.  Kay gihulagway man sa iyang labing suod nga kadagkoan sa Kapitolyo nga labihan kakuti-kutihan sa mga transaksiyon nga naglambigit og kuwarta.  Iya ganing manghod, si Kongresista Pablo John Garcia, niangkon nga nagreklamo ang mga kontraktor nga "malumping una ang peso sa di pa buhian" sa gobernadora.

       Nganong nikalit man lang og lugak si Garcia sa pagpalit sa luna sa mga Balili?  Nalipat ba lang sa mga opisyal sa Kapitolyo nga iyang gisaligan?  Nikagar ba lang ang iyang naandan nga kamabinantayon?  O may lain untang katuyoan ang transaksiyon apan nasimhotan lang sa nagpakabana nga mga magbubuhis?

-o0o-

       May mga nanawag sab nga niawhag nga di lang ang P37 milyones nga bayad sa 75% sa luna nga naa pa ilawom sa dagat ang bawion sa Kapitolyo.  Matod nila angayng ipauli gyod sa mga Balili ang kinatibuk-ang P98 milyones.  Kay ang 25% sa luna, nga mao ray uga, kabahin sa sa nangalisbo nga transaksiyon nga gipasikad sa pangilad ug palusot.

       Gawas pa, unsa pa may kapuslanan sa nahibilin nga unom ka ektarya nga luna nga 25 ektarya man ang gikinahanglan sa proyekto nga nahunahunaan ni Garcia nga ipatuman sa luna?  Yuna, unsa ba gyod diay ang tinuod nga plano sa Kapitolyo nga himuon sa luna?

-o0o-

       Matod ni Provincial Board Member Juan Bolo ang orihinal nga plano mao ang pagtukod og pantalan.  Apan niangkon sab siya nga wa pay pagtuon nga nahimo.  Gipalit daan ang luna kay kon unahon ang pagtuon mahibaw-an unya sa mga Balili ug mosaka na pag-ayong presyo sa luna.

       Apan ang ubang opisyal sa Kapitolyo niingon nga gamiton ang luna alang sa eco-tourism.  Ang uban niingon nga himuon ning tam-okanan sa abo gikan sa higanteng planta sa elektrisidad.  Maayo tingaling mobalik ta sa orihinal nga katuyoan nga gitakda sa resolusyon sa provincial board pagtugot ni Garcia pagpalit sa luna.  Gawas kon ang resolusyon nihatag sang Garcia og hingpit nga katungod paggamit sa luna alang sa bisan unsa nga iyang mahunahunaan—pahaom sa uga, pagatpatan ug kaukoyan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 12, 2009

              NATAKILPO HINUON

 

       Labihang kintu-kinto ni Pres. Arroyo dihang namatay si kanhi presidente Cory Aquino.  Kay bisan sa pagpabaha nilag ulug-ulog ni Cory dihang naglisod na pag-ayong kahimtang, si Arroyo ug iyang mga magtatambag nahibawo nga di makalimot ang nagbangotan nga katawhan giunsa nila pagbuong ang kadungganan ni Cory dihang nangahas sa pag-awhag sa resignasyon ni Arroyo tungod sa Hello Garci ug ubang mga eskandalo.

       Maong gideklarar dayon ang napu ka adlaw nga nasudnong pagbangotan, gi-holiday ang adlaw sa paglubong, gipasidunggan si Cory nga "icon of democracy" ug "national treasure," nangayo dayog pasaylo sa pagkuha sa duha niya ka guwardiya ug nagdalidali pagpauli si Arroyo aron makaabot sa kataposang adlaw sa iyang haya.

-o0o-

       Apan nasobrahan rang kintu-kinto ni Arroyo.  Natakilpo na hinuon.  Wa siya mabantog sa kamapailubon.  Mahimo nga makatago sa tinuod niyang bulok sud sa pila ka takna.  Pila ka adlaw human sa paglubong sa patayng lawas ni Cory, nahukasan ra gihapon ang tinuoray nga panagway ni Arroyo.

       Ang dul-an sa P1 milyon nga panihapon sa La Cirque sa New York mao lay nakahingpit sa paghulagway ngadto sa katawhang Pilipinhon unsa ra gyod diay kataphaw ang iyang pagduyog sa kalibotanon nga kahinugon ug pasalamat sa kanhi pangu nga gawas nga maoy nakabanhaw sa demokrasya sa nasud dako sab og natampo pagpalayas sa kawatang pamunoan ni Joseph Estrada ug pagpahimutang ni Arroyo sa gahom.

-o0o-

       Sa wa pa ang makabuhong nga habhab ug lala nilang Arroyo ug kaubanan, hinikalimtan ang kinabag-an sa ilang katawhan nga maglisod gani pagkaon og katulo matag adlaw, nabantang nang daan ang pagpaka aron ingnon ni Arroyo:

·        Nasakpan siya sa kamera nga nagngisi pagka human gyod niya og basa sa mensahe pahasubo sa kamatayon ni Cory;

·        Gipatuo niya nga alang ni Cory ang misa alang sa anibersaryo sa ilang kaminyuon sa New York; ug

·        Nagbagduy-bagdoy siya sud sa pila ka adlaw sa New York ug Los Angeles alang sa wa pa "magdalidali" pagbalik sa Pilipinas.

-o0o-

       Mapagarbuhong makapangangkon si Arroyo kanunayng makapanagang bisan unsay himuon sa iyang mga kaatbang.  Kay wa pa gani silang kahunat, duna na siyay sagang.  Makiangayon ang paniid nga mag-una siyag duha o tulo ka lakang sa oposisyon.

       Gitun-an pag-ayo ni Arroyo ang labing epektibo niyang mga lakang pagbuntog sa impeachment ug mga protesta pagpalagpot niya sa Malakanyang.  Nga maoy hinungdan nga wa dayon siya mopauli.  Gitun-an pa pag-ayo di ba siya suliyawan sa mga tawo kon mopakita sa haya ni Cory ug may kahigayonan ba nga ang lapad nga pagbangotan mosangpot sa pag-alsa batok sa iyang pamunoan.  Maong inay dasonan ang iyang kintu-kinto pagmatuod nga siyay inahan sa nagbangotang nasud, si Arroyo morang kawatan nga nibutho sa haya og kadlawong dako.  Wa gani abti og napu ka gutlo, salamat sa nasobrahang habhab ug lala.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 10, 2009

                        P1M NGA PANIHAPON

 

            Sa di pa ta malipat sa lalis tinuod bang dul-an sa P1 milyon ang gasto sa panihapon nilang Pres. Arroyo ug sa iyang delegasyon sa Le Cirque, usa sa labing mahalong kan-anan sa New York, sa bisperas sa ilang pagbalik sa Pilipinas aron makaapas sa haya ni kanhi presidente Corazon Aquino, akong gikopya gikan sa website sa kan-anan ang Chef's Tasting Menu nga mobalor og, palihug panggunit sa imong lingkoranan, P8,640 matag tawo.

Naglakip ning mosunod:  Kumamoto Oyster (champagne essence, seaweed-watercress salad); Torchon of Foie Gras (strawberries, balsamic vinegar, and crisp prosciutto); Wild Burgundy Escargot (Gruyere gnocchi, fiddlehead fern, and bottarga); Black Sea Bass (steamed with morels, rhubarb broth); Duck Breast (apricots, chocolate-peppercorn vinaigrette); ug Gianduja Chocolate Ganache (hazelnut financier and Frangelico ice cream).

-o0o-

            Kon wa pa kang katilaw, ni makahulagway, sa foie gras, wild burgundy escargot og sa ubang naapil sa menu, wa ka mag-inusara.  Ang labing adunahan rang mga Amerikanhon ug mga turista ang makasukol sa presyo sa Le Cirque.  Gawas pa, pila ra ka tawo nga naa sa ilang tarung panimuot ang makaako paggasto og P960,000 alang lang sa usa ka panihapon samtang ang kinabag-an sa ilang katagi nasud nag-ilaid sa tumang katimawa ug nagbangotan sa kamatayon sa giilang simbolo sa demokrasya?

            Kon buhis sa mga Pilipinhon maoy gibayad sa panihapon, angayng bitayon patuwad silang Arroyo, iyang bana ug kaubanan nga nihabhab ug niyarok sa makabusdik nga piging sa labing mahalong pagkaon ug bino.  Kon tinuod nga si Kongresista Ferdinand Martin Romualdez sa Leyte ang nibangka, nganong nisanong man silang Arroyo ug kaubanan sa iyang gipasiugdahang eskandalo?

-o0o-

            Ang panihapon sa matag sakop sa delegasyong Arroyo makapalit na og walo ka sakong mimis nga bugas humay ug makapakaon na sa tibuok adlaw sa gatosan ka kabos nga mga pamilya.  Ang P960,000 nga panihapon sa magtiayong Arroyo ug kaubanan makatukod na og 16,000 ka disenteng mga pinuy-anan sa Gawad Kalinga ug 6,400 ka classrooms alang sa mga tinun-an sa mga tulonghaang publiko.

            Unsa man intawon ang nisantop sa bakukang sa magtiayong Arroyo ug kaubanan?  Di ba ila man tang gipatuo nga nagbangotan sab sila sa kamatayon ni Cory?  Labihan ba gyod diay nilang guola nga nagkinahanglan man silag P1 milyon aron ang kalumsan ang ilang kagusla ug kauhaw?

-o0o-

            Palihug itandi ang gasto ni Arroyo sa panihapon sa kargador nga si Noy Ruping sa niaging gabii sa pungku-pungko sa Pier Uno:  P10 nga kan-on; P5 nga utang kamunggay, tawong, batong ug okra; P5 nga ukoy; ug P2 nga ice water.

            Si Noy Ruping, ang tinuod nga amo kay maoy nagsuhol ni Arroyo, niggasto lag P22; si Arroyo, gawas nga suluguon lang ni Noy Ruping nanumpa pang manalipod sa iyang interes, ka-upat ka gatos ka pilo ang gasto.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 8, 2009

                        KALIT NABUT-AN

 

            Haskang buotana sa Malakanyang sa niaging mga adlaw.  Salamat sa kamatayon ni kanhi president Cory Aquino.  O sa gidaghanon sa mga tawo nga nagbangotan ug nipasidungog sa napukan nga inahan sa demokrasya sa Pilipinas.

            Subaya ra gud ang dul-an na sa siyam ka tuig nga pamunoan ni Pres. Arroyo.  Maghilak ang adlaw nga way bag-ong eskandalo nga motumaw.  O nga wa silay ikaaway ug pakauwawan.  O nga wa silay mga katungod nga mayatakan.  O nga wa silay mapasundayag nga pagwaldas-waldas sa hinagoan nga buhis sa katawhan.  O nga di sila magpaugat pagbuong sa kaligdong sa mga institusyon aron lang pagpahaom sa ilang hakog nga katuyoan.

-o0o-

            Tan-awa unsa kasulundon sa Malakanyang sa niaging usa ka semana human sa kamatayon ni Cory niadtong Sabado:

·        Nipasidungog dayon ni Cory nga "icon of democracy" ug "national treasure;"

·        Nideklarar dayon og napu ka adlaw nga nasudnong pagbangotan;

·        Nideklarar dayon nga holiday ang adlaw sa paglubong;

·        Nangayo dayon og pasaylo dihang nabisto nga gikuha ang duha ka guwardiya ni Aquino nga naglisod na sa tambalanan;

·        Nidiretso pagduaw sa haya ni Aquino si Arroyo nga mao pay pagtugpa gikan sa giputol niyang biyahe sa Estados Unidos;

·        Gihatagan og full military honors ang paglubong ni Cory bisan sa pagdumili sa iyang mga anak sa gitanyag nga state funeral; ug

·        Gipaundayonan ang mga sugyot paghimong nasudnong bayani ni Cory ug sa pagbutang sa iyang dagway sa P500 nga papel.

-o0o-

            Angayng pasidunggan ang determinadong pagpugong sa Malakanyang sa paghimo sa mosunod:

·        Pagpasulti ni kanhi justice secretary Raul Gonzalez nga nasobrahan rang pagbangotan alang ni Cory ug nga nasobrahan rang kakapayason ni Kris;

·        Pagpabungkag sa naglawudlawod nga katawhan nga nag-atang sa patayng lawas ni Cory nga nakapabara sa trapiko ug paghulga og national emergency kon hapitan nilag saway si Arroyo;

·        Pagsayaw-sayaw sa kalipay ni kanhi senador Tessie Aquino-Oreta; ug

·        Pag-insistir sa mga turutot sa Malakanyang nga purdoy ang nasudnong ekonomiya atol sa pamunoang Cory ug karon na lang nilambo ubos sa pagduma ni Arroyo.

-o0o-

            Namilok sang Malakanyang sa nag-ung-ong unta nga krisis sa konstitusyon sa pagdumili sa Judicial and Bar Council pag-usab sa lista sa unom ka nominees alang sa duha ka bakanteng lingkoranan sa Korte Suprema pinaagi sa pagtudlo sa usa sa nominees nga ila nang gisalikway.  Tukiunon pa hinuon ang legalidad sa pagtudlo nga nilapas na sa 90 ka adlaw nga lugway nga gitakda sa balaod.

      Atong atangan kon samang pagpugong ba sab gihapoy himuon sa nag-aliwaros nilang tinguha pagpamugos sa cha-cha pinaagi sa con-ass.  O kasamtangan lang ang pagbinuotan.  Sa di pa mahibalik ang naandan nga panagway sa pamunoan nga hingpit ang kamangtas.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com